Fatih ÖzerTürk ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük projesini bilir misiniz? Gazi Üniversitesinde lisans öğrencisiyken başlamıştık bu projeye. Başlangıcından itibaren bu projenin içinde aktif şekilde rol aldım. Gelin bu süreçte ne kadar ilerlemiş birlikte görelim.
Tebdiz Projesi 2014 yılında teknoloji temelli olarak hayata geçti.
TEBDİZ, Projesinin temelleri, Prof. Dr. İsmail Hakkı Aksoyak Hoca'nın yürütücülüğünde 2014 yılında atıldı. Proje önceleri metinlerin bağlamlı dizinlerinin kolayca oluşturulabilmesi ve istendiğinde raporlanabilmesi amacıyla oluşturuldu. Yani binlerce kelimeden oluşan metinler kelime kelime anlamlandırılacak ve bunlar proje yardımıyla alt alta bir nevi tanıklı sözlük olarak çıktı alınması planlandı. İlk yıl yapılan çalışma sayısı neredeyse 20 eser civarındaydı. 20 eser ilk bakışta göze az ve küçük gelebilir fakat her bir eserin ortalama 25bin kelime civarında olduğu düşünüldüğünde 500bin kelimenin teker teker anlamlandırılması olarak düşünülebilir. Yıllar içinde proje genişledi, Türkiye'nin birçok üniversitesinden, bir çok şehrinden çalışmalar yapan master ve doktora öğrencilerinin, araştırmacıların, üniversite hocalarının ilgisini çekti. Proje temelli benim master tezim de dahil olmak üzere onlarca tez yapıldı. Çalışmalar hâlen katlanarak devam ediyor. TEBDİZ, Öncelikli olarak Eski Türk Edebiyatı metinleri üzerine yoğunlaşmış olup sonraki süreçte tarihî metinlere, Halk Edebiyatı ürünlerine, Cumhuriyet Edebiyatı ürünlerine ve son olarak da Türkî Cumhuriyetlerin önemli eserlerine ulaşıp bünyesine kattı. Edebî ve Tarihî niteliği bulunan ve bilimsel araştırma yapılabilecek nitelik taşıyan 1300'den fazla eser, proje kapsamında işlenerek bilimsel araştırma yapmaya uygun hâle getirildi. TEBDİZ Proje kapsamında 1100'den fazla araştırmacı rol aldı ve bu sayı hâlen artmaya devam ediyor.
Aşağıdaki görselde TEBDİZ'in barındırdığı güncel raporlarını görebilirsiniz.
TEBDİZ mevcut verileriyle Türk Edebiyatının önemli bir bütünü elinde bulundurmaktadır. Bu verilerle onlarca çalışma yapılabilir ve yüzlerce makale kaleme alınabilir. Tabii ki bu veriler sadece istatistikî olarak elde tutulmuyor. Proje kapsamında çalışan araştırmacıların bilimsel çalışmaları için tüm imkânları seferber ediliyor. TEBDİZ üzerinden yapılan çalışmalarla 3 Sempozyum düzenlendi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi TEBDİZ özel sayısı çıkarttı. Yapılan çalışmalar onlarca makale olarak bilim camiasına sunuldu. İsmail Hakkı Aksoyak hocamızın TEBDİZ projesi üzerine daha nice planları ve verilerin değerlendirilmesi üzerine nice çalışmalarımız bulunuyor. Bunları çalışmalar yapılıp kullanıma sunuldukça buradan sizinle paylaşıyor olacağım. Sonraki yazılarımda görüşmek dileğiyle…
